Pijnpunten in het onderwijs: lerarentekorten, gelijke kansen in het onderwijs en schaduwonderwijs21/10/2019  Als ouder van twee kinderen ben ik in de rapporten van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap gedoken omdat ik wilde weten hoe ons onderwijs ervoor staat. Zeker nu er geen dag voorbij gaat waarbij het tekort aan leraren steeds schrijnender wordt en ook wij de gevolgen hiervan op school beginnen te merken. Ik heb het een en ander op een rij gezet en vond de bevindingen uit de rapporten over de staat van het onderwijs VERONTRUSTEND. De oplossingen voor de genoemde knelpunten? Ik weet het niet. Maar er aandacht aan geven (bijvoorbeeld via dit blog) vind ik wel heel belangrijk. Temeer omdat ik vind dat alle kinderen gelijke kansen moeten hebben en hun leerkrachten in staat moeten worden gesteld om -met passende waardering- hun werk te kunnen doen. Een ODE aan leerkrachten is hier dan ook zeker op zijn plaats. Het werk van deze mensen is zo ontzettend belangrijk. Het gaat om het (toekomstige) fundament van ons land. Zij hebben de belangrijke taak om onze kinderen kennis en creativiteit bij te brengen op een zo plezierig mogelijke manier. En dat onder steeds moeilijker omstandigheden waarbij de druk op leerkrachten enorm toeneemt en blijft toenemen. GROOT RESPECT VOOR LEERKRACHTEN DUS! De rapporten Op 14 oktober jl. publiceerde het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een bericht waarin valt te lezen dat: 18% van de middelbare scholieren gebruik maakt van een betaalde vorm van aanvullend onderwijs. In het primair onderwijs liggen de cijfers lager. Een kwart van de groep 8-leerlingen volgt aanvullend onderwijs, waarvan de helft in betaalde vorm. Er zijn grote verschillen tussen vormen van aanvullend onderwijs. Zo is huiswerkbegeleiding vaak een service vanuit een school, terwijl examentraining of extra leerondersteuning dichter de kern van onderwijs raakt. Daarnaast worden ook bijles, studievaardighedentraining en extra oefenen buiten schooltijd onder aanvullend onderwijs verstaan. Minister Slob: “Ook al groeit het aantal scholieren dat aanvullend onderwijs krijgt gelukkig niet, ik blijf kritisch op te hoge druk die op kinderen wordt gelegd om altijd meer te presteren. Uit het rapport 'De Staat van het primair onderwijs 2019' blijkt dat er sprake is van ongelijke kansen in het schooladvies: Leerlingen met hoger opgeleide ouders krijgen hogere schooladviezen dan leerlingen van lager opgeleide ouders, ook als gecorrigeerd wordt voor persoonskenmerken, waaronder de eindtoetsscore op de CET. Het verschil liep van 2009 tot en met 2014 op. Schooladvisering is een voortdurend afwegen van kansen en mogelijkheden. Bij 36 procent van de leerlingen ligt het toetsadvies vmbo-basis, -basis/-kader en -kader bijvoorbeeld een heel niveau lager dan het schooladvies. Leraren schatten de mogelijkheden van deze leerlingen dus flink hoger in dan de toets. Ook hier blijkt dat dit vooral voor kinderen van ouders met een wo-diploma of een hbo-master geldt. Zij krijgen vaker een hoger schooladvies in vergelijking met het toetsadvies (gemiddeld 60 procent één schoolniveau hoger) dan kinderen van ouders met maximaal een mbo 2-opleiding (gemiddeld 27 procent één schoolniveau hoger). Dit leidt tot ongelijke kansen voor groepen leerlingen. Bieden van onderwijskansen Binnen het onderwijs zien we dat leerlingen van hoger en lager opgeleide ouders een andere schoolloopbaan volgen. De samenhang tussen schoolsucces en het opleidingsniveau van ouders is deels te verklaren vanuit verschillen in aanleg. Afkomst mag echter nooit de reden zijn voor een hoger of lager schooladvies. Als we sec naar de cijfers kijken, zien we wel aanwijzingen in die richting. Kinderen van hoogopgeleide ouders stromen vaker zonder vertraging door naar havo en vwo, terwijl kinderen van laagopgeleide ouders vaker te maken krijgen met zittenblijven of verwijzing naar sbo en vaker uitstromen naar vmbo. Alertheid op onbewuste aannames bij schooladvisering blijft cruciaal bij het bieden van gelijke onderwijskansen aan alle leerlingen. En: Afhankelijk van de aard en duur van de noodmaatregelen die scholen in moeten zetten, vormt het lerarentekort een directe bedreiging voor de kwaliteit van het onderwijs. Scholen zijn nu soms genoodzaakt om onbevoegde of onervaren leraren zelfstandig voor de klas te zetten om de tekorten op te vangen. Onder dergelijke omstandigheden kunnen ze niet meer garanderen dat leerlingen voldoende leertijd krijgen of lessen die voldoen aan de basiskwaliteit. In het rapport 'De Staat van het Onderwijs 2018' valt te lezen: De afgelopen twintig jaar zijn de gemiddelde resultaten van Nederlandse leerlingen in het funderend onderwijs geleidelijk teruggelopen. Dat zagen we vorig jaar in internationale onderzoeken, nu zien we het ook in de landelijke gegevens. Ook het aantal leerlingen dat eind groep 8 niet goed kan lezen, is de afgelopen twee jaren gestegen. Bij bewegingsonderwijs, cultuureducatie en natuur & techniek zijn veel prestaties lager dan die van jaren geleden. En op het terrein van burgerschap en sociale vaardigheden constateerden we al eerder onvoldoende vorderingen. We moeten wel concluderen: door de jaren heen glijden de resultaten van het Nederlandse onderwijs af. In het basisonderwijs is sprake van relatief hoge segregatie. Ouders van basisschoolleerlingen kiezen namelijk veelal scholen met leerlingen met eenzelfde achtergrond als zijzelf. Basisscholen zijn vooral gesegregeerd naar opleidingsniveau van de ouders. Dit zien we met name bij academisch geschoolde ouders: hun kinderen gaan vaker naar scholen waar vooral kinderen met andere academisch geschoolde ouders zitten. Scholen met bijzondere onderwijsconcepten dragen sterk bij aan de segregatie, omdat ze veelal hoger opgeleide ouders trekken. En ‘klein religieuze’ scholen dragen bij aan de etnische segregatie, omdat ze vooral leerlingen trekken met een migratieachtergrond. Sterke groei schaduwonderwijs De verschillen in onderwijskansen naar achtergrond ontstaan onder andere door een verschil in verwachtingen, onderwijskwaliteit, werkhouding/motivatie en steun van thuis. Bij steun van thuis valt op dat de particuliere markt voor huiswerkbegeleiding, extra ondersteuning en toetstraining de afgelopen tien jaar sterk gegroeid is. In tien jaar tijd is zowel het aantal instituten als het bedrag dat ouders jaarlijks aan toetstraining uitgeven, sterk toegenomen. Een recente studie laat zien dat het met name hoogopgeleide ouders zijn die extra onderwijs en ondersteuning voor hun kinderen inkopen (De Geus en Bisschop, 2018). Voor leerlingen die hiermee extra geholpen zijn is dit gunstig. Toch is het de vraag wat te doen voor leerlingen die deze extra steun niet krijgen. De Tweede Kamer wilde meer inzicht in dit schaduwonderwijs: Havisten en vwo’ers hebben het vaakst betaalde bijles. Hoe hoger de ouders zijn opgeleid, hoe meer betaalde onderwijsondersteuning wordt genomen. Vo-scholen geven in veel gevallen ook zelf bijles, huiswerkbegeleiding of examentraining. Daarvan maken vooral vmbo-leerlingen, leerlingen uit de onderbouw en leerlingen met lager opgeleide ouders gebruik. Die ondersteuning is voor deze leerlingen vaak gratis. Een meerderheid van de ouders geeft aan dat ze de extra ondersteuning gebruiken omdat ze het gewone onderwijs onvoldoende vinden. Conclusies Als ik zo vrij mag zijn het bovenstaande te interpreteren dan lees ik dat Nederlandse leerlingen de afgelopen jaren steeds slechter zijn gaan PRESTEREN. De krapte op de arbeidsmarkt voor leerkrachten draagt niet bij aan de KWALITEIT van het onderwijs. Tegelijkertijd hebben kinderen van ouders die WO opgeleid zijn een voordeel: zij krijgen een hoger advies van de leerkracht dan een leerling die hetzelfde heeft gepresteerd maar waarvan de ouders niet hoog zijn opgeleid. Het feit dat hoogopgeleide ouders specifieke scholen uitkiezen en investeren in schaduwonderwijs zorgt voor een verdere segregatie in het onderwijs. Oneerlijk Vreselijk oneerlijk vind ik het dat kinderen van laagopgeleide ouders een lager schooladvies krijgen dan kinderen van hoogopgeleide ouders terwijl beide kinderen vergelijkbaar op school hebben gescoord. Ik ben erg benieuwd hoe het deze kinderen vergaat tijdens de rest van hun (school)carrière. Hebben de kinderen van hoogopgeleide ouders die een hoger advies hebben gehad daadwerkelijk een diploma van het hogere niveau behaald? Hebben hun ouders bakken met geld besteed aan bijles (zie het geciteerde uit het rapport hierboven: Havisten en vwo’ers hebben het vaakst betaalde bijles). En hoe vergaat het deze leerlingen dan op het HBO of op de universiteit? Worden ze er dan ook met bijles doorheen ‘gesleept’. En hoe functioneren ze daarna in hun werk? Lopen ze al die jaren op hun tenen? Brr, zwaar VERMOEIEND en stressvol lijkt mij dat. En de kinderen die het lagere advies kregen? Hebben zij zich toch ‘omhoog’ gewerkt? Of heeft dit lagere advies hun verdere leven gevolgen in de zin van onbenutte kansen en mogelijkheden? Zijn ze onzeker geworden, TWIJFELEND over hun eigen kunnen? Mijn kinderen Ik heb 2 kinderen die beiden op de basisschool zitten. Mijn partner en ik zijn hoogopgeleid. We hebben heel bewust een keuze voor de school gemaakt waar onze kinderen naartoe gaan. Een school dat een speciaal onderwijsprogramma biedt. Wij maken inderdaad ook gebruik van schaduwonderwijs doordat wij voor beide kinderen een abonnement op de online leeromgevingen Squla en Junior Einstein hebben. Daarnaast kopen wij extra oefenmateriaal (opgaven in de stijl van CITO) voor de CITO toetsen. Kosten hiervan, een paar honderd euro per jaar. We proberen daarbij niet te veel prestatiedruk uit te oefenen, maar verlangen wel dat onze kinderen gebruik maken van dit oefenmateriaal. Waarom doen we dat? Tja, wij zien graag dat onze kinderen zich zo optimaal mogelijk ontwikkelen. Wat extra oefenen kan daarbij absoluut geen kwaad vinden wij. Herhalen van de lesstof zorgt voor beklijving daarvan, denken we. Tuurlijk, wat er niet in zit, zit er niet in. Maar je best doen -ongeacht je niveau- vinden wij belangrijk. Haal eruit wat er WEL in zit. En in mijn overtuiging van het nut van extra oefenen word ik gesteund door dit artikel van vandaag in het NRC. Ook zitten onze kinderen op sport, toneel- en muziekles en bezoeken we vaak musea ter lering en vermaak. Krijgen ze daarmee een (enorme) voorsprong? Doen minder hoogopgeleide mensen dit niet? Hebben ze daar de middelen niet voor? Ik weet het niet en vind het een ingewikkelde discussie. Wij willen onze kinderen zo rijk mogelijk opvoeden in de zin dat wij ze veel kennis en ervaringen hebben aangeboden, dat zij kansen hebben gegrepen, kennis van de wereld en haar geschiedenis hebben en iets snappen van muziek en sport. Natuurlijk is spelen en plezier daarbij en daarnaast (!) van groot belang. Draagt dit bij aan segregatie in de samenleving? En is dat nieuw? En zouden wij het daarom niet moeten doen? Dat er iets met ons onderwijssysteem aan de hand is moge duidelijk zijn. Dat we alle leraren diep moeten koesteren is in mijn ogen vanzelfsprekend. Echt, leraren zijn de meeste FANTASTISCHE mensen. Zij leiden de mensen op die straks ons land draaiende moeten houden. Dat we veel te weinig leraren hebben, dat zij keihard werken en dat er iets moet gebeuren: KLOPT! Vandaar dat zij het plan hebben te staken op 6 november. Maar of dat helpt? Ik snap het in ieder geval wel. Wat is er nu echt nodig om het onderwijs in Nederland weer op een hoger peil te krijgen MET gelijke kansen voor ieder kind? Dat de kansongelijkheid moet worden teruggedrongen vind ik vanzelfsprekend. Helaas zijn er geen makkelijke antwoorden op deze vragen. Hoe kijk jij tegen het bovenstaande aan? Samenvattend:
Barometerscore bijdrage aan Project Rijk Leven (1 = klein, 5 = groot): 3  Ik ben blij dat wij van de mogelijkheid van schaduwonderwijs gebruik kunnen maken en dat wij een school hebben kunnen uitkiezen waar speciale aandacht aan bepaalde vakken en vaardigheden wordt besteed via een bepaald onderwijssysteem. Dat kinderen van niet hoogopgeleide ouders kunnen worden benadeeld in hun kansen vind ik in en in triest. En dat we leerkrachten moeten koesteren en er IETS moet gebeuren moge EVIDENT zijn. - Zus A Hoe kan deze kansongelijkheid worden tegengegaan? Hoe kunnen we de opbrengsten van het onderwijs voor alle kinderen verhogen? Hoe wordt het AANTREKKELIJKER om voor de klas te staan en waar halen we nieuwe meesters en juffen vandaan? Laat je reactie hieronder achter!
0 Reacties
Uw commentaar zal worden geplaatst nadat het is goedgekeurd.
Laat een antwoord achter. |
RSS-feed
